Kimyasal Maddelerin Risk Notları
Doruk Kimyasal Yönetim Sistemleri Danışmanlık
Madde grupları
Ek-2’de bazı grup kayıtları yer alır. Bu durumlarda, sınıflandırma ve etiketleme gerekleri piyasaya sunulmaları halinde EINECS ve ELINECS’te listelenen ve tarifin kapsadığı bütün maddeler için geçerlidir. Bir grup kaydında verilen bir madde bir başka maddenin içinde kalıntı olarak bulunuyorsa, maddenin etiketlenmesi sırasında grup kaydı içindeki sınıflandırma ve etiketleme gerekleri dikkate alınır.
Bazı durumlarda, grup kaydında verilebilecek belirli bir madde için sınıflandırma ve etiketleme gerekleri vardır. Bu durumlarda, özel bir ek-2 kaydı maddeyi temsil eder ve grup kaydının yanına “Ek içinde başka yerde belirtilenler haricinde” ibaresi yerleştirilir.
Bazı durumlarda, bir madde birden fazla grup kaydında verilebilir. Örneğin Kurşun oksalat (EINECS No. 212-413-5), hem kurşun bileşikleri kaydında (Dizin No. 082-001-00-6) hem de oksalik asit tuzları kaydında (İndeks No. 607-007-00-3) verilir. Bu durumlarda, maddenin etiketlenmesi, her bir grup kaydını yansıtacak şekilde yapılır. Aynı zarar için farklı sınıflandırmalar verilmişse, en şiddetli sınıflandırma için olan sınıflandırma sözkonusu maddenin etiketlemesinde kullanılır. (aşağıdaki Not A bölümüne bakınız).
Ek-2’deki tuz kayıtları (hangi isim altında olursa olsun), aksi belirtilmedikçe, hem susuz hem de sulu formlarını kapsar.
Maddelerin tanımlanması, sınıflandırılması ve etiketlemesi ile ilgili notların açıklaması
Not 1:
Verilen konsantrasyon veya böyle bir konsantrasyon yoksa Yönetmelikte verilen genel konsantrasyonları müstahzarın toplam ağırlığı esas alınarak hesaplanan metalik elementin ağırlıkça yüzdesidir.
Not 2:
Izosiyanat için verilen konsantrasyon, müstahzarın toplam ağırlığı esas alınarak hesaplanan serbest monomerin ağırlıkça yüzdesidir.
Not 3:
Verilen konsantrasyon, müstahzar suda çözünmüş kromat iyonlarının müstahzarın toplam ağırlığı esas alınarak hesaplanan ağırlıkça yüzdesidir.
Not 4:
Bu maddeleri içeren müstahzarlar, ek-1’in Başlık 3.2.3’ündeki kriterleri karşılıyorsa, R 65 ibaresiyle, zararlı olarak sınıflandırılmalıdır.
Not 5:
Gaz halindeki müstahzarların konsantrasyon sınırları hacim/hacim yüzdesi olarak ifade edilir.
Not 6:
Bu maddeleri içeren müstahzarlar, ek-1’in Başlık 3.2.8’indeki kriterleri karşılıyorsa, R 67 olarak belirtilmelidir.
Bu not; R67’nin kullanılması için gerekli kriterlerin verildiği Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden sonra geçerli olmayacaktır.
Not A:
Maddenin ismi ek-2’de (Madde 24(1)(a)’ye bakınız) verilen tanımlardan biri şeklinde etikette görülmelidir.
Ek-2’de, kullanım bazen “… bileşikleri” veya “… tuzları” gibi genel tariflerle verilmiştir. Bu durumda, üreticinin, veya böyle bir maddeyi pazarlayan herhangi bir başka kişinin, Önsözün “İsimlendirme” başlığındaki bölümünü dikkate alarak doğru ismi vermesi gerekir:
Örnek: BeCl2 için (EINECS No. 232-116-4): berilyum klorür.
Yönetmelik ayrıca, her bir madde için kullanılacak olan sembollerin, tehlike işaretlerinin, R ve S ibarelerinin ek-2’de (Madde 24(1)(c), (d) ve (e)) gösterilenlerden olmasını ister.
Ek-2’de verilen belirli bir gruba ait maddeler için, her bir madde için kullanılacak olan semboller, tehlike işaretleri, R ve S ibarelerinin ek-2’deki uygun kayıtta gösterilenlerden olacaktır.
Ek-2’de verilen bir veya daha fazla gruba ait maddeler için, her bir madde için kullanılacak olan semboller, tehlike işaretleri, R ve S ibareleri ek-2’deki uygun kayıtlarda gösterilenlerden olmasını ister. Aynı tehlike için iki farklı kayıtta iki farklı sınıflandırma verilmişse, daha şiddetli tehlike gösteren sınıflandırma kullanılır.
Örnek:
AB maddesi için – ek-2’de ayrı bir kayıt yoktur:
A’nın bileşikleri için Ek-2 grup kaydı
Repr. Cat. 1; R 61 Repr. Cat. 3; R 62 Xn;R 20/22 R33 N;R50-53
B’nin bileşikleri için Ek-2 grup kaydı
Carc. Cat. 1; R 45 T; R 23/25 N; R 51-53
Bu durumda AB maddesinin sınıflandırması şu şekilde yapılır:
Carc. Cat. 1; R 45 Repr. Cat. 1; R 61 Repr. Cat. 3; R 62 R33 T; R 23/25 N; R 50-53
Not B:
Bazı maddeler (asitler, bazlar v.s.), değişik konsantrasyonlarda sulu çözeltiler halinde piyasaya arz edilirler ve dolayısıyla değişik konsantrasyonlar için tehlike de değişik olacağından bu çözeltilerin değişik etiketlemesi gerekir.
Ek-2 kayıtlarında Not B’ye sahip olanlar, aşağıdaki şekilde genel bir tanımlamaya sahiptirler:
“%… nitrik asit”.
Bu durumda, üretici veya böyle bir maddeyi pazarlayan herhangi bir başka kişinin, çözeltinin yüzde konsantrasyonunu etikette belirtmesi gerekir.
Örnek: % 45 nitrik asit.
Aksi belirtilmedikçe, yüzde konsantrasyonun ağırlık/ağırlık esasına göre hesaplandığı kabul edilir.
İlave verinin kullanılmasına (örn: özgül ağırlık, Baumé derecesi) veya açıklayıcı ibarelerin kullanılmasına (örn: dumanlı veya buzlu ) müsaade edilir.
Not C:
Bazı organik maddeler ya belirli bir izomer yapıda ya da çeşitli izomerlerin karışımı halinde pazarlanabilir.
Ek-2’de, bazen aşağıdaki tipte genel bir tanım kullanılır: “ksilenol”.
Bu durumda, üretici veya böyle bir maddeyi piyasaya arz eden herhangi bir başka kişi, maddenin belirli bir izomer mi (a) yoksa izomerlerin karışımı mı olduğunu (b) etikette belirtmelidir.
Örnek: (a) 2,4 – dimetilfenol
(b) ksilenol (izomerlerin karışımı).
Not D:
Ani polimerleşme veya bozunmaya yatkın bir takım maddeler piyasaya stabilize edilmiş halde arz edilir. Yönetmeliğin ek-2’sinde bu şekilde listelenmişlerdir.
Ancak, bu maddeler piyasaya bazen stabilize edilemeden arz edilir. Bu durumda üretici veya böyle bir maddeyi pazarlayan herhangi bir kişi, maddenin ismini arkasından gelen stabilize değil kelimeleriyle beraber etikette belirtmelidir.
Örnek: metakrilik asit (stabilize değil).
Not E:
Kategori 1 veya 2’de “kanserojen”, “mutajen” ve/veya “üreme için toksik” olarak sınıflandırılan ve insan sağlığına belirli etkileri olan maddelere (Ek-1’in Başlık 4’üne bakınız) eğer ayrıca çok toksik (T+), toksik (T) veya zararlı (Xn) olarak sınıflandırılmışlarsa, Not E atıfta bulunulur. Bu maddeler için, R 20, R 21, R 22, R 23, R 24, R 25, R 26, R 27, R 28, R 39, R 40, R 48 ve R 65 risk ibareleri ve bu risk ibarelerinin bütün kombinasyonları “Ayrıca” kelimesinden sonra yazılır.
Örnekler: R 45-23 “Kansere neden olur. Ayrıca solunması halinde toksiktir.
R 46-27/28 “Kalıtsal genetik hasara neden olur. Ayrıca deri ile temasta ve yutulması halinde çok toksiktir”
Not F:
Bu maddeler stabilizan ihtiva edebilirler. Eğer stabilizan; maddenin ek-2’deki etikette belirtilen tehlikeli özelliklerini değiştirirse, tehlikeli maddelerin etiketlenmesi hakkındaki kurallara göre bir etiket verilir.
Not G:
Bu madde patlayıcı bir formda pazarlanabilir. Bu durumda uygun test yöntemleriyle incelenmelidir ve patlayıcı özelliklerini yansıtan bir etiket verilmelidir.
Not H:
Bu madde için verilen sınıflandırma ve etiketleme risk ibarelerince () belirtilen tehlike özelliğinde (özelliklerinde) ve sözkonusu tehlike kategorisi(leri) ile birlikte kullanılır. Yönetmeliğin maddenin üreticileri, dağıtıcıları ve ithalatçıları ile ilgili 12 nci maddesindeki gerekler, bütün diğer sınıflandırma ve etiketleme ile ilgili bütün durumlarda kullanılır. Nihai etiket, Yönetmeliğin ek-1’inin Başlık 7’sindeki gereklerine uygun olmalıdır.
Bu not belirli kömür ve petrol türevi maddeler ve ek-2’deki madde grupları için olan belli kayıtlar için kullanılır.
Not J:
Maddenin ağırlıkça % 0,1’den daha az benzen (EINECS No. 200-753-7) ihtiva ettiği gösterilirse, kanserojen olarak sınıflandırılmasına gerek yoktur. Bu not sadece ek-2’deki belirli kömür ve petrol türevi kompleks maddeler için kullanılır.
Not K:
Maddenin ağırlık olarak % 0,1’den daha az 1,3-bütadien (EINECS No. 203-450-8) ihtiva ettiği gösterilirse, kanserojen veya mutajen olarak sınıflandırılmasına gerek yoktur. Eğer madde kanserojen veya mutajen olarak sınıflandırılmadıysa, en azından S ibareleri (2-)9-16 nın kullanılması gerekir. Bu not sadece ek-2’deki belirli petrol türevi kompleks maddeler için kullanılır.
Not L:
Maddenin IP 346 ile ölçüldüğünde % 3’den daha az DMSO özütü ihtiva ettiği gösterilirse, kanserojen olarak sınıflandırılmasına gerek yoktur. Bu not sadece ek-2’deki belirli petrol türevi kompleks maddeler için kullanılır.
Not M:
Maddenin ağırlıkça % 0,005’ten daha az benzo[a]-piren (EINECS No. 200-028-5) ihtiva ettiği gösterilirse, kanserojen olarak sınıflandırılmasına gerek yoktur. Bu not sadece ek -2’deki belirli kömür türevi kompleks maddeler için kullanılır.
Not N:
Tüm rafinasyon geçmişi biliniyorsa ve üretildiği maddenin kanserojen olmadığı gösterilebilirse kanserojen olarak sınıflandırmaya gerek yoktur. Bu not sadece ek-2’deki belirli petrol türevi kompleks maddeler için kullanılır.
Not P:
Maddenin ağırlıkça % 0,1’den daha az benzen (EINECS No. 200-753-7) ihtiva ettiği gösterilirse, kanserojen olarak sınıflandırılmasına gerek yoktur.
Madde kanserojen olarak sınıflandırılmışsa ayrıca Not E de geçerlidir.
Madde kanserojen olarak sınıflandırılmadıysa en azından S ibareleri (2-)23-24-62 kullanılır.
Bu not sadece ek-2’deki belirli petrol türevi kompleks maddeler için kullanılır.
Not Q:
Eğer madde aşağıdaki şartlardan birini sağlıyorsa, kanserojen olarak sınıflandırma uygulanmaz.
- solunum yoluyla yapılan kısa vadeli biyolojik kalıcılık testinin 20 m’den daha uzun elyafların ağırlıklı yarı ömrünün 10 günden az olduğunu göstermesi veya,
- trakeler arasına aşılama yoluyla yapılan kısa vadeli biyolojik kalıcılık testinin 20 m’den daha uzun elyafların ağırlıklı yarı ömrünün 40 günden az olduğunu göstermesi veya,
- uygun bir karın zar altı testinin aşırı kanserojen olarak kanıt göstermemesi veya,
- uygun bir uzun dönemli solunum testinden sonra ilgili patojenik ve neoplastik değişikliklerin olmaması.
Not R:
Uzunlukça ağırlıklı geometrik ortalama çapı eksi iki standart hata 6 m’den fazla elyaflar için kanserojen olarak sınıflandırma uygulanmasına gerek yoktur..
Not S:
Bu madde, Yönetmeliğin 24 üncü maddesine göre (Ek-1’in Başlık 8’ine bakınız) bir etiket gerektirmeyebilir.
Müstahzarların etiketlenmesi ile ilgili notların açıklanması
Konsantrasyon sınırlarının sağında görünen notların anlamı aşağıda belirtilmiştir: